Trung Quốc gần đây đã tăng cường các hoạt động nghiên cứu và khảo sát tại Biển Đông và Hoàng Hải, gây ra nhiều lo ngại cho các nước ven bờ. Việc triển khai các nền tảng nghiên cứu và giàn khoan ngoài khơi không chỉ làm dấy lên lo ngại về bảo vệ môi trường và tài nguyên biển mà còn về các mục đích quân sự tiềm năng.
Tại Biển Đông, Trung Quốc đã triển khai một nền tảng nghiên cứu trên phao có khả năng theo dõi các thay đổi của khí quyển và đại dương trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Giàn khoan này được neo ở độ sâu 3.500m dưới mặt nước, sử dụng hệ thống năng lượng lai kết hợp năng lượng mặt trời, gió, nhiệt và sóng. Điều này cho phép giàn khoan hoạt động trong thời gian dài với khả năng thu thập dữ liệu môi trường chi tiết.
Hoạt động tại Hoàng Hải cũng thu hút sự chú ý của cộng đồng quốc tế. Trung Quốc đã triển khai các giàn khoan dầu ngoài khơi và lồng thép hình bát giác khổng lồ để nuôi cá biển sâu. Tuy nhiên, các nước láng giềng như Hàn Quốc lo ngại rằng các công trình này có thể phục vụ mục đích quân sự hơn là chỉ thuần túy cho nghiên cứu khoa học hoặc khai thác tài nguyên. Hàn Quốc đã yêu cầu Trung Quốc di dời các công trình này nhưng chưa nhận được phản hồi tích cực.
Theo báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) tại Washington, các giàn khoan của Trung Quốc tại khu vực biện pháp tạm thời (PMZ) Hàn Quốc – Trung Quốc ở Hoàng Hải có khả năng thu thập dữ liệu có giá trị cho việc phát hiện và điều hướng dưới nước. Điều này làm tăng thêm lo ngại rằng các hoạt động của Trung Quốc có thể nhằm tăng cường khả năng quân sự và ảnh hưởng tại khu vực.
Không chỉ hoạt động nghiên cứu và khảo sát, Quân Giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA) đã tiến hành tuần tra sẵn sàng chiến đấu ở Biển Đông, bao gồm khu vực bãi cạn Scarborough. Các hoạt động này làm dấy lên lo ngại về việc thay đổi hiện trạng ở khu vực, cũng như tiềm năng gây mất ổn định trong quan hệ giữa các nước liên quan.
Trước những diễn biến này, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio đã triệu tập cuộc họp của các bộ trưởng ngoại giao Bộ tứ đối thoại an ninh (Quad), gồm Hoa Kỳ, Úc, Ấn Độ và Nhật Bản, tại Washington. Tuyên bố chung của Quad cam kết đảm bảo một khu vực tự do và rộng mở, thúc đẩy sự thịnh vượng cho người dân các nước này và tất cả mọi người trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam cũng lên tiếng về vấn đề này, tuyên bố rằng các hoạt động nghiên cứu, khảo sát của nước ngoài trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam mà không được phép của Việt Nam đều vi phạm quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam. Đây là một phần trong nỗ lực của Việt Nam nhằm bảo vệ chủ quyền và quyền lợi quốc gia trong bối cảnh khu vực.
Các hoạt động của Trung Quốc tại Biển Đông và Hoàng Hải tiếp tục là tâm điểm của sự quan tâm quốc tế. Trong khi Trung Quốc tiếp tục khẳng định chủ quyền và quyền lợi của mình, cộng đồng quốc tế kêu gọi đảm bảo tự do hàng hải, ổn định khu vực và tuân thủ luật pháp quốc tế.
