Thành phố Hồ Chí Minh đang lên kế hoạch chuyển đổi khoảng 400.000 xe máy công nghệ từ chạy xăng sang chạy điện, với mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm không khí và khí nhà kính. Dự kiến, từ tháng 1/2026, thành phố sẽ ngừng ký hợp đồng đối với xe ôm công nghệ và giao hàng chạy xăng, hướng tới điện hóa 100% xe máy kinh doanh vận tải tại thành phố vào tháng 12/2029.
Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM (HIDS) đã hoàn thành dự thảo đề án chuyển đổi và dự kiến trình UBND TP.HCM vào giữa tuần này. Đề án nhắm đến chuyển đổi toàn bộ xe máy từ xăng sang điện cho tất cả tài xế công nghệ và nhân viên giao hàng, giảm 100% lượng khí thải gây ô nhiễm và khí nhà kính từ nhóm phương tiện này vào năm 2029. Khoảng 400.000 tài xế xe máy chạy xăng đang phục vụ chở khách/giao hàng qua nền tảng công nghệ tại TP.HCM.
Nhóm nghiên cứu cho rằng xe máy kinh doanh vận tải có tần suất di chuyển cao và là tác nhân gây ô nhiễm không khí do phát thải khí nhà kính và bụi mịn cao. Việc xác định và kết nối với các nền tảng số cũng là lý do ưu tiên chuyển đổi năng lượng xanh với nhóm phương tiện này. Chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện sẽ giúp tài xế tiết kiệm đáng kể chi phí nhiên liệu và bảo trì. Điện rẻ hơn xăng khoảng 80% trên mỗi km vận hành và xe máy điện cũng có ít chi tiết bảo dưỡng hơn so với xe xăng. Trung bình, mỗi tài xế có thể tiết kiệm 1 đến 1,3 triệu đồng mỗi tháng khi chuyển từ xe xăng sang xe điện.
Lộ trình chuyển đổi sẽ chia thành 4 giai đoạn, bắt đầu từ việc phấn đấu đạt 120.000 (30%) xe xăng chuyển sang xe điện vào tháng 12/2025 và tăng dần lên 50%, 80% và cuối cùng là 100% vào tháng 12/2029. Trước mắt, nhóm nghiên cứu đề xuất ngừng ký hợp đồng mới đối với xe máy xăng tham gia dịch vụ từ tháng 1/2026 và cấm hoàn toàn xe xăng chạy dịch vụ vận tải và giao hàng trên địa bàn từ tháng 12/2029.
Tuy nhiên, việc chuyển đổi cũng đối mặt với nhiều thách thức như chi phí mua xe điện cao hơn khả năng tài chính của tài xế, hạ tầng trạm sạc còn sơ khai và bài toán xử lý xe máy xăng đã qua sử dụng. Để thực thi chính sách thành công, nhóm nghiên cứu đề xuất các giải pháp toàn diện bao gồm hoàn thiện khung pháp lý, xây dựng lộ trình bắt buộc, phát triển hạ tầng trạm sạc, cung cấp hỗ trợ tài chính cho tài xế và xây dựng cơ chế tín chỉ carbon.
Nhóm nghiên cứu cũng nhấn mạnh rằng việc chuyển đổi sang xe điện không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm không khí và khí nhà kính mà còn giúp tài xế tiết kiệm chi phí và tăng cường hiệu quả kinh doanh. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu đề ra, cần có sự phối hợp và hỗ trợ từ các bên liên quan, bao gồm chính quyền, doanh nghiệp và tài xế.
Trong thời gian tới, Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM sẽ tiếp tục hoàn thiện đề án chuyển đổi và trình UBND TP.HCM phê duyệt. Đồng thời, các bên liên quan sẽ phải cùng nhau nỗ lực để triển khai lộ trình chuyển đổi sang xe điện một cách hiệu quả và thành công.
