Chiều ngày 24/7, tại buổi họp báo thường kỳ của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL), ông Lê Quang Tự Do, Cục trưởng Cục Phát thanh Truyền hình và Thông tin điện tử, đã có những chia sẻ liên quan đến quy trình hạn chế sự xuất hiện của người nổi tiếng vi phạm pháp luật hoặc đạo đức xã hội trên báo chí và truyền hình.

Ông Lê Quang Tự Do cho biết, quy trình này đã được Bộ ban hành từ tháng 10/2023 nhưng đến nay vẫn chưa thể triển khai do nhiều lý do khách quan và chủ quan. Việc này nhằm mục đích nâng cao trách nhiệm của các cơ quan truyền thông trong việc quảng bá hình ảnh người nổi tiếng, cũng như bảo vệ quyền lợi của công chúng.

Về kế hoạch triển khai, ông Lê Quang Tự Do thông tin, văn bản hướng dẫn và quy trình cụ thể dự kiến sẽ được ban hành vào tháng 8 tới. Khi có văn bản hướng dẫn đầy đủ, các cơ quan báo chí và truyền hình sẽ phải thực hiện theo quy trình mới, đảm bảo việc nêu tên và hình ảnh người nổi tiếng trên báo chí và truyền hình phải phù hợp với quy định của pháp luật và thuần phong mỹ tục của xã hội.

Trước đó, vào tháng 10/2023, Bộ VHTTDL đã có ban hành quy chế yêu cầu đề cập và quy định chung về quảng cáo trên truyền hình đối với người nổi tiếng. Quy chế này hướng tới việc nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử, đồng thời yêu cầu các chương trình, phóng sự, phim tài liệu và quảng cáo phải tuân thủ các quy định của pháp luật.

Theo đó, người nổi tiếng khi xuất hiện trên báo chí và truyền hình cần phải tuân thủ các quy định về quyền và nghĩa vụ của công dân, không được vi phạm các điều cấm của pháp luật. Quy trình giám sát và kiểm soát sẽ được thực hiện chặt chẽ để đảm bảo nội dung chương trình phát sóng phù hợp với thuần phong mỹ tục và bảo vệ hình ảnh quốc gia.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đang đề xuất Thủ tướng Chính phủ cho phép thể chế hóa quy định hạn chế hình ảnh trên truyền thông và hoạt động trên sân khấu biểu diễn đối với những nghệ sĩ, người nổi tiếng vi phạm pháp luật. Thông tin này được ông Lê Quang Tự Do, Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử, chia sẻ tại buổi họp báo thường kỳ quý 2 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vào ngày 24/7 tại Hà Nội.

Ông Tự Do cho biết, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành bộ quy trình thí điểm hạn chế hình ảnh và hoạt động trên báo chí, truyền thông, trên sân khấu nghệ thuật biểu diễn của nghệ sĩ, người nổi tiếng vi phạm pháp luật vào tháng 10/2023. Tuy nhiên, do nhiều lý do khách quan và chủ quan, quy trình này chưa được triển khai.

Một trong những lý do chủ quan là quy trình hạn chế hình ảnh, hoạt động của nghệ sĩ, người nổi tiếng vi phạm pháp luật chưa được thể chế thành pháp luật. Ông Tự Do cho biết, trong các quy định pháp luật hiện nay, không có quy định nào quy định người nổi tiếng khi vi phạm pháp luật không được xuất hiện trên báo, đài.

Do đó, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch muốn thể chế hóa quy trình này thành quy phạm pháp luật để có thể áp dụng một cách chắc chắn và hiệu quả. Bộ đang đề xuất Thủ tướng Chính phủ cho phép ban hành thành một quyết định của Thủ tướng hoặc đề xuất đưa vào Nghị định 144 về hoạt động nghệ thuật biểu diễn đang được sửa đổi.

Về tình trạng lừa đảo trên mạng xã hội, ông Lê Quang Tự Do cho biết, hiện nay trên không gian mạng, đặc biệt là trên Facebook, xuất hiện nhiều tài khoản giả mạo các doanh nghiệp lừa đảo với nhiều hình thức khác nhau. Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử đã có những biện pháp ngăn chặn, như dùng biện pháp chặn gỡ về kỹ thuật để chặn gỡ các tài khoản giả mạo để lừa đảo.

Ông Tự Do cho biết, trong 6 tháng đầu năm, các nền tảng mạng xã hội đã gỡ khoảng 30.000 tài khoản giả mạo. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức trong việc ngăn chặn tình trạng lừa đảo trên mạng xã hội.

Một ví dụ về việc nghệ sĩ bị ‘cấm sóng’ vì vi phạm pháp luật là cặp MC Nhật Bản Karuma Sasaki và Chiharu Mori, sự nghiệp của họ đứng bên bờ vực sụp đổ sau khi lộ clip nhạy cảm khi say xỉn. Thông tin về trường hợp này đã được đưa ra như một minh chứng cho việc các nghệ sĩ cần phải cẩn trọng trong việc giữ gìn hình ảnh và tuân thủ pháp luật.

Quảng cáo thuốc lá trên mạng xã hội – một vấn đề nhức nhối

Mặc dù thuốc lá là mặt hàng nằm trong danh mục bị cấm quảng cáo theo quy định pháp luật, tình trạng rao bán và giới thiệu sản phẩm liên quan đến thuốc lá trên không gian mạng vẫn diễn ra khá phổ biến.

Các hội nhóm kín trên mạng xã hội, với lượng lớn thành viên tham gia, trở thành ‘cầu nối’ cho việc quảng cáo và mua bán thuốc lá trái phép. Các bài đăng trên những nhóm này thường sử dụng tên giả hoặc tài khoản ảo để đăng bài, kèm theo thông tin liên hệ riêng để tránh sự giám sát của cơ quan chức năng.

Việc mua bán thuốc lá diễn ra linh hoạt, từ bán lẻ đến bán nguyên cây, với mức giá dao động từ 300.000 đến 900.000 đồng/cây tùy theo loại sản phẩm.

Theo luật sư Dương Lê Ước An, Công ty Luật Hợp danh Đại An Phát, pháp luật Việt Nam nghiêm cấm hoàn toàn việc quảng cáo thuốc lá dưới mọi hình thức và trên mọi nền tảng. Luật Quảng cáo 2012 (sửa đổi 2025) và Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá 2012 quy định rõ rằng thuốc lá là mặt hàng cấm quảng cáo, khuyến mại hay tiếp thị, trừ một số hoạt động tài trợ nhân đạo đặc biệt.

Các hành vi quảng cáo thuốc lá trên mạng xã hội, như đăng bài, quay clip sử dụng hoặc giới thiệu thuốc lá, đều có thể bị coi là quảng cáo trái phép và bị xử phạt từ 50 đến 70 triệu đồng theo Nghị định 38/2021/NĐ-CP.

Luật sư An nhấn mạnh rằng, việc xử lý vi phạm gặp nhiều khó khăn do vấn đề thẩm quyền pháp lý, truy vết danh tính và tốc độ lan truyền nội dung quá nhanh. Tuy nhiên, Việt Nam đã có công cụ pháp lý như Luật An ninh mạng 2018, Nghị định 53/2022/NĐ-CP và Nghị định 181/2013/NĐ-CP để yêu cầu gỡ bỏ nội dung vi phạm và buộc các nền tảng tuân thủ quy định của pháp luật Việt Nam.

Về mức xử phạt hiện nay, luật sư An đánh giá chưa đủ sức răn đe, đặc biệt với những đối tượng thu lợi lớn từ quảng cáo thuốc lá. Ông đề xuất tăng mức phạt, bổ sung các hình thức xử lý bổ sung như tịch thu lợi nhuận, đình chỉ hoạt động, công khai danh tính vi phạm… và hoàn thiện khung pháp lý quản lý thuốc lá điện tử – vốn đang là kẽ hở trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá hiện nay.