Thế giới đang chứng kiến một sự chuyển dịch chiến lược toàn cầu khi các quốc gia tìm kiếm giải pháp thay thế cho hạ tầng công nghệ phương Tây. Sự chú ý đặc biệt của các chính quyền toàn cầu đối với các cuộc xung đột tại Ukraine và Trung Đông đã cho thấy các khu vực này được coi là ‘phòng thí nghiệm’ cho các hình thái chiến tranh tương lai, không chỉ liên quan đến vũ khí mà còn cả công nghệ và chiến thuật.

Mới đây, cuộc tấn công của Israel vào Iran, với sự hỗ trợ của Mỹ, đã cho thấy các phương thức triển khai thiết bị bay không người lái và hoạt động xâm nhập mới. Tuy nhiên, nó cũng phơi bày những điểm yếu công nghệ nghiêm trọng, đặc biệt là trong lĩnh vực định vị vệ tinh toàn cầu GPS. Trong 12 ngày diễn ra xung đột, Iran và các tàu hoạt động tại khu vực vùng Vịnh liên tục gặp tình trạng nhiễu loạn tín hiệu định vị vệ tinh toàn cầu GPS. Tình trạng này đã khiến giới chức Iran lo ngại và chính phủ nước này đã bắt đầu tìm kiếm giải pháp thay thế.

Iran đang xem xét chuyển sang sử dụng hệ thống định vị vệ tinh của Trung Quốc, còn gọi là Bắc Đẩu. Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Iran, ông Ehsan Chitsaz, cho biết chính phủ đang lên kế hoạch chuyển đổi các lĩnh vực vận tải, nông nghiệp và internet sang sử dụng hệ thống định vị của Trung Quốc. Đây không chỉ là một động thái mang tính đối phó tình thế, mà còn là biểu hiện rõ ràng của một sự chuyển dịch chiến lược sâu rộng trên toàn cầu.

Phương Tây, đặc biệt là Mỹ, đã nắm thế thống trị hạ tầng công nghệ thế giới trong hàng thập kỷ. Tuy nhiên, sự lệ thuộc này có thể nhanh chóng trở thành điểm yếu. Kể từ năm 2013, các vụ rò rỉ thông tin và điều tra báo chí đã cho thấy nhiều công nghệ phương Tây bị lạm dụng cho các hoạt động giám sát và thu thập dữ liệu trên quy mô toàn cầu. Điều này khiến nhiều chính phủ lo ngại và tìm kiếm giải pháp thay thế.

Việc Iran cân nhắc chuyển sang Bắc Đẩu gửi đi một thông điệp rõ ràng: Kỷ nguyên của sự phụ thuộc vào hạ tầng công nghệ do Mỹ kiểm soát đang dần kết thúc. Các quốc gia không còn muốn phó thác năng lực quốc phòng và chủ quyền số của mình cho mạng lưới vệ tinh do Mỹ điều hành. Sự chuyển dịch này cũng thúc đẩy sự ra đời của hàng loạt hệ thống định vị quốc gia và khu vực như Galileo của châu Âu hay GLONASS của Nga. Tất cả đều nhằm giành lại phần nào quyền kiểm soát chủ quyền và thị phần trên thị trường định vị toàn cầu.

Iran không phải là quốc gia duy nhất gặp phải vấn đề về bảo mật. Israel đã ám sát thành công nhiều nhà khoa học hạt nhân và chỉ huy cấp cao trong lực lượng an ninh, quân đội Iran. Việc đối phương có thể xác định chính xác vị trí của các mục tiêu làm dấy lên lo ngại rằng hệ thống viễn thông nội địa đã bị xâm nhập. Chính quyền Iran đã kêu gọi người dân ngừng sử dụng ứng dụng nhắn tin WhatsApp và xóa nó khỏi điện thoại. Iran cáo buộc nền tảng này thu thập dữ liệu người dùng để chuyển cho Israel.

Nhiều chuyên gia an ninh mạng từ lâu đã đặt dấu hỏi về tính bảo mật của WhatsApp. Hạ viện Mỹ cũng đã thông qua lệnh cấm sử dụng WhatsApp trên thiết bị công vụ. Với Iran và nhiều quốc gia khác, thông điệp đã rõ. Các nền tảng phương Tây không còn đơn thuần là công cụ giao tiếp. Thay vì thế, chúng là vũ khí trong một cuộc chiến tình báo kỹ thuật số.

Tehran từ lâu đã phát triển một hệ thống mạng kết nối nội địa – mang tên Mạng Thông tin Quốc gia – cho phép nhà nước kiểm soát sâu hơn việc sử dụng Internet. Trong thời gian tới, quá trình này có khả năng sẽ được mở rộng. Iran đang củng cố vị thế trong một trục ảnh hưởng mới – thách thức trực tiếp sự thống trị của phương Tây. Sự hợp tác giữa Iran và Trung Quốc không dừng ở mức giao dịch đơn thuần, mà cho thấy sự kết nối chiến lược nhằm đảm bảo quyền tự chủ số thực sự.

Đặt trong bối cảnh sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc, bước đi này của Iran càng mang ý nghĩa chiến lược. Iran đang trở thành đối tác ngày càng quan trọng trong sáng kiến này. Những gì đang diễn ra là sự hình thành của một khối công nghệ mới – nơi cơ sở hạ tầng kỹ thuật số gắn chặt với tinh thần phản kháng chính trị. Các quốc gia mệt mỏi với sự áp đặt, tiêu chuẩn kép và bá quyền số từ phương Tây đã tìm thấy lợi ích chiến lược từ một sự ảnh hưởng mới.

Sự chuyển dịch nhanh chóng này là dấu hiệu báo trước cho một cuộc ‘chiến tranh lạnh công nghệ’ – cuộc đối đầu âm ỉ trong đó các quốc gia sẽ lựa chọn hạ tầng thiết yếu như định vị, truyền thông, dữ liệu hay thanh toán không còn dựa trên công nghệ ưu việt, mà dựa vào lòng tin chính trị và nhận thức về an ninh. Khi ngày càng nhiều quốc gia làm theo, lợi thế công nghệ phương Tây sẽ dần bị thu hẹp, kéo theo sự thay đổi toàn diện trong cán cân quyền lực toàn cầu.

Trong cuộc xung đột với Ukraine, Nga đã thực hiện một sự chuyển đổi đáng kể trong chiến lược sử dụng máy bay không người lái (UAV). Ban đầu, họ chủ yếu sử dụng UAV Shahed do Iran sản xuất, nhưng sau đó đã tự phát triển phiên bản cải tiến Geran với nhiều tính năng nguy hiểm hơn. Quá trình cải tiến UAV của Nga bắt đầu từ năm 2022, khi Moscow triển khai UAV Shahed-131 và Shahed-136 do Iran sản xuất để tấn công các mục tiêu ở Ukraine.

Tuy nhiên, đến năm 2023, Nga đã chuyển sang sản xuất các phiên bản UAV cải tiến của mình là Geran-1 và Geran-2, với hình dáng tương tự như UAV của Iran. UAV Geran có khả năng bay xa khoảng 2.500km và đạt tốc độ 180 km/h. Các chuyên gia cho rằng, Nga đã thực hiện nhiều cải tiến để tăng cường sức hủy diệt của các UAV, bao gồm nâng cấp hệ thống dẫn đường và tăng sức công phá của đầu đạn.

Một trong những nâng cấp quan trọng của UAV Geran là hệ thống dẫn đường. Các phiên bản UAV đầu tiên sử dụng ăng-ten mẫu thu có kiểm soát (CRPA) 4 phần tử kết hợp với hệ thống định vị toàn cầu bằng vệ tinh (GNSS). Tuy nhiên, khi năng lực tác chiến điện tử của Ukraine trở nên hiệu quả hơn, Nga đã trang bị cho các mẫu UAV mới ăng-ten CRPA 8 hoặc 16 phần tử kết hợp hệ thống Kometa.

Ngoài ra, các phiên bản mới hơn của UAV Geran còn được trang bị bộ phát vô tuyến để điều khiển từ xa hoặc các modem 3G/LTE kết nối với mạng di động địa phương, tăng khả năng dự phòng dẫn đường và cho phép truyền dữ liệu đo từ xa và qua video. Bên cạnh những cải tiến về UAV tấn công, Nga còn đẩy mạnh việc sử dụng UAV mồi nhử.

Vào năm 2024, Moscow bắt đầu áp dụng rộng rãi chiến thuật mới nhằm áp đảo hệ thống phòng không Ukraine bằng cách phóng các UAV mồi nhử tầm xa như Parodya và Gerbera. Các UAV mồi nhử có giá khoảng 10.000 USD/chiếc, rẻ hơn UAV Geran tới 10 lần. Chúng thường được chế tạo từ nhựa và gỗ dán giá rẻ cũng như nặng chưa đến 20kg. Tầm hoạt động của UAV mồi nhử cũng ngắn hơn, vào khoảng 600km.

Chuyên gia Jacob Parakilas tại tổ chức RAND châu Âu ở Cambridge nhận định, Gerbera là UAV mồi nhử hiệu quả nhờ chi phí rẻ, thiết kế đơn giản, nhưng lại bay theo các tuyến đường tương tự cũng như tạo ra những tín hiệu điện tử và radar tương tự như một UAV tấn công. Tuy nhiên, mối đe dọa từ UAV Nga đối với Ukraine có thể sớm gia tăng, khi Moscow tăng cường sản xuất tại các trung tâm chính ở Yelabuga và Izhevsk.

Nga đang cho xuất xưởng hơn 5.000 UAV tầm xa mỗi tháng, bao gồm UAV tấn công kiểu Shahed và UAV mồi nhử. Tờ Forbes trích dẫn thông tin tình báo quân sự của Ukraine cho hay, tính đến tháng 5, sản lượng của Nga vào khoảng 2.700 UAV tấn công Geran và 2.500 UAV mồi nhử Gerbera mỗi tháng. Các con số này đánh dấu mức tăng gần gấp 5 lần kể từ mùa hè năm 2024.

Theo báo cáo hồi tháng 2 của Cơ quan tình báo quân sự Ukraine, Nga đã và đang phát triển mẫu UAV Geran 3 có tốc độ bay nhanh hơn nhờ thay thế động cơ piston bằng động cơ phản lực. Chuyên gia quân sự Parakilas cho rằng, UAV Geran 3 cũng có thể được nâng cấp hệ thống điện tử bền bỉ hơn và liên kết dữ liệu hai chiều, từ đó cho phép người vận hành phản ứng theo thời gian thực và tấn công các mục tiêu di động.

Tuy nhiên, ông Parakilas nhấn mạnh, những bước nâng cấp như trên sẽ gây tốn kém. Đồng quan điểm, nhà phân tích quốc phòng David Sharp tại Israel cho hay, ứng dụng nhiều cải tiến sẽ khiến chi phí sản xuất UAV trở nên đắt đỏ hơn và từ đó ảnh hưởng đến việc sản xuất hàng loạt.

Một vụ tấn công khủng bố nghiêm trọng đã xảy ra tại tòa án tỉnh Sistan-Baluchestan, nằm ở phía đông nam Iran, vào ngày 26 tháng 7. Ít nhất 6 người đã thiệt mạng và hơn 20 người bị thương trong vụ tấn công này.

Theo Chánh án tỉnh Sistan-Baluchestan, ông Ali Movahedi Rad, ba kẻ tấn công đã giả làm dân thường, mang áo bom và vũ khí tấn công vào tòa án thành phố Zahedan. Những kẻ tấn công này đã ném một quả lựu đạn vào tòa nhà, giết chết một số người bên trong, trong đó có ba nhân viên bảo vệ tòa án. Lực lượng an ninh đã nhanh chóng vào cuộc và tiêu diệt ba kẻ tấn công.

Vụ tấn công đã được nhận trách nhiệm bởi nhóm vũ trang Hồi giáo dòng Sunni Jaish al-Adl, gồm những người Baloch, hoạt động chủ yếu ở Pakistan và có chi nhánh ở Iran. Nhóm này đã đăng tuyên bố cảnh báo các thẩm phán và nhân viên tòa án vùng Baluchestan không còn là nơi an toàn cho họ và đổ lỗi cái chết của dân thường là do lực lượng an ninh đã bắn bừa bãi.

Tỉnh Sistan-Baluchestan có chung đường biên giới dài với Pakistan và Afghanistan, nằm cách thủ đô Tehran của Iran khoảng 1.200 km về phía đông nam. Nơi đây thường xuyên xảy ra các cuộc đụng độ giữa quân đội Iran với các nhóm vũ trang thuộc cộng đồng thiểu số người Baloch, các nhóm Hồi giáo Sunni cực đoan và các băng đảng buôn lậu ma túy. Vào tháng 10 năm ngoái, giới chức Iran cho biết một vụ tấn công khủng bố ở Sistan-Baluchestan đã khiến 10 cảnh sát thiệt mạng.

Giới chức Iran đã gọi vụ tấn công ngày 26 tháng 7 là vụ tấn công khủng bố và cho biết lực lượng an ninh đã lập đồn trú xung quanh tòa án. Nhân viên và dân thường tại tòa cũng đã được sơ tán. Các biện pháp an ninh đang được tăng cường để đảm bảo an toàn cho người dân và ngăn chặn các vụ tấn công tương tự xảy ra trong tương lai.

Thông tin thêm về vụ tấn công tại Iran

Trong một diễn biến khác, các chuyên gia an ninh đang đánh giá vụ tấn công này như một phần của chiến lược lớn hơn của các nhóm khủng bố nhằm vào các mục tiêu trọng yếu tại Iran. Tuy nhiên, chi tiết cụ thể vẫn đang được điều tra và phân tích.

Ngày 26/7, hãng thông tấn quốc gia Iran IRNA đã đưa tin về một cuộc tấn công khủng bố nghiêm trọng tại tòa án thành phố Zahedan, thủ phủ tỉnh Sistan-Baluchistan, nằm ở đông nam Iran. Cuộc tấn công này đã diễn ra vào thời điểm nhạy cảm, làm dấy lên mối quan ngại về tình hình an ninh tại khu vực vốn đã bị coi là điểm nóng.

Theo thông tin từ Bộ chỉ huy khu vực của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC), những kẻ tấn công, đeo mặt nạ, đã sử dụng vũ khí hạng nhẹ và lựu đạn để tấn công tòa án. Lực lượng an ninh đã nhanh chóng vào cuộc, triển khai các biện pháp cần thiết để khống chế tình hình. Thông báo từ IRGC cho biết, 3 trong số những kẻ tấn công đã bị lực lượng an ninh bắn hạ.

Vụ tấn công khủng bố này đã gây ra thiệt hại nặng nề cho dân thường. Thống kê ban đầu cho thấy, có 5 người thiệt mạng, trong đó có một người mẹ và con nhỏ chỉ một tuổi. Ngoài ra, 13 người khác bị thương trong vụ việc. Số người bị thương có thể tăng thêm khi tình hình đang được tiếp tục đánh giá và các cơ quan chức năng đang tích cực triển khai công tác cứu hộ.

Tổ chức vũ trang Jaish al-Adl, một nhóm Hồi giáo người Baloch có trụ sở tại Pakistan, đã lên tiếng nhận trách nhiệm về vụ tấn công tại thành phố Zahedan. Trước khi thực hiện cuộc tấn công, nhóm này đã yêu cầu dân thường sơ tán khỏi khu vực xung quanh tòa án để đảm bảo an toàn cho bản thân.

Tỉnh Sistan-Baluchestan, cách thủ đô Tehran khoảng 1.200km về phía đông nam, giáp biên giới với Pakistan và Afghanistan, từ lâu đã là điểm nóng về đụng độ vũ trang. Nhớ lại vào tháng 10 năm 2022, một vụ tấn công khủng bố khác đã khiến 10 cảnh sát thiệt mạng ở tỉnh này. Tình hình an ninh tại khu vực này đang là mối quan tâm đặc biệt của chính phủ Iran và cộng đồng quốc tế, bởi tính nhạy cảm về địa chính trị và an ninh khu vực.

Các diễn biến gần đây tiếp tục cho thấy những thách thức an ninh mà Iran đang phải đối mặt, đặc biệt là ở các khu vực biên giới. Chính phủ Iran và các cơ quan chức năng đang nỗ lực kiểm soát tình hình, ngăn chặn các hoạt động khủng bố và đảm bảo an toàn cho người dân.

Trong bối cảnh tình hình an ninh thế giới đang diễn biến phức tạp, các vụ tấn công khủng bố như tại Zahedan một lần nữa nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác quốc tế trong việc chống khủng bố và giữ vững ổn định khu vực. Các bên liên quan đang duy trì liên lạc và trao đổi thông tin để cùng nhau đối phó với các thách thức an ninh chung.

Vệ tinh liên lạc Nahid-2 của Iran đã được phóng thành công vào không gian từ sân bay vũ trụ Vostochny của Nga bằng tên lửa Soyuz, như thông tin đã được truyền hình quốc gia Iran và hãng tin AFP xác nhận. Vệ tinh này có trọng lượng lên đến 110kg và đại diện cho một bước tiến đáng kể trong lĩnh vực vũ trụ của Iran, thể hiện sự nỗ lực không ngừng của các kỹ sư nước này.

Nahid-2 không phải là vệ tinh duy nhất được phóng trong sứ mệnh này. Tên lửa đẩy Soyuz-2.1b cũng mang vào không gian hai vệ tinh Ionosfera-M số 3 và số 4, cùng với 18 vệ tinh khác do Nga và các quốc gia khác sản xuất. Quá trình phóng diễn ra suôn sẻ trong giai đoạn đầu và được Cơ quan vũ trụ Nga Roscosmos phát trực tiếp. Buổi phát trực tiếp kết thúc khoảng 10 phút sau khi phóng.

Tên lửa Soyuz đã có một lịch sử hợp tác với Iran trong lĩnh vực không gian, bao gồm việc phóng các vệ tinh như Khayyam, Pars-1 và Hodhod. Vệ tinh Nahid-2 được thiết kế để duy trì trên quỹ đạo trong 5 năm, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong chương trình không gian của Iran.

Dù vậy, phương Tây đã bày tỏ lo ngại về những tiến bộ công nghệ trong chương trình không gian của Iran. Họ cho rằng những tiến bộ này có thể được sử dụng để nâng cấp kho tên lửa đạn đạo của nước này. Thông tin về vụ phóng vệ tinh Nahid-2 được công bố trước thềm cuộc đàm phán hạt nhân giữa Iran với một số nước châu Âu tại Istanbul, cũng như sau cuộc chiến 12 ngày giữa Iran và Israel vào tháng trước.

Tháng 9 năm ngoái, Iran đã đạt được thành công khi phóng vệ tinh nghiên cứu Chamran-1 vào quỹ đạo bằng tên lửa đẩy Ghaem-100 do lực lượng không gian thuộc Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran phát triển. Sự kiện này thể hiện khả năng ngày càng tăng của Iran trong lĩnh vực không gian và vũ trụ.

Trong bối cảnh quốc tế, việc Iran tiếp tục phát triển chương trình không gian của mình đang thu hút sự chú ý đặc biệt. Với việc phóng vệ tinh Nahid-2, Iran không chỉ thể hiện khả năng công nghệ của mình mà còn mở ra những cơ hội mới cho việc nghiên cứu và ứng dụng không gian trong tương lai.

Các chuyên gia và nhà phân tích đang theo dõi chặt chẽ các bước tiến của Iran trong lĩnh vực vũ trụ, một lĩnh vực được xem là then chốt cho sự phát triển công nghệ và khoa học của bất kỳ quốc gia nào. Việc vệ tinh Nahid-2 hoạt động trong 5 năm tới sẽ là một chỉ số quan trọng cho khả năng duy trì và phát triển công nghệ vũ trụ của Iran.

Trong khi đó, cộng đồng quốc tế đang kêu gọi sự minh bạch và hợp tác trong lĩnh vực vũ trụ, cũng như trong các lĩnh vực khác liên quan đến công nghệ và an ninh. Đối với Iran, việc tiếp tục phát triển chương trình không gian của mình một cách hòa bình và có trách nhiệm là một thách thức và cơ hội lớn trong thời gian tới.

Mỹ đã tiêu tốn gần 25% số tên lửa đánh chặn mà họ đã mua trong cuộc xung đột kéo dài 12 ngày giữa Israel và Iran khi Lầu Năm Góc triển khai các hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) tới Israel. Trong cuộc chiến này, các lực lượng vận hành THAAD đã bắn hơn 150 tên lửa để bắn hạ các đợt tên lửa đạn đạo của Iran.

Cuộc xung đột đã phơi bày một lỗ hổng đáng báo động trong nguồn cung cấp của Washington. Mỹ hiện có 7 hệ thống THAAD tối tân, nhưng trong cuộc chiến kéo dài 12 ngày với Iran hồi tháng 6, hai hệ thống đã được triển khai tới Israel nhưng vẫn chưa đủ. Các quan chức Mỹ đã tìm cách mua 37 tên lửa trong năm tài chính tiếp theo, nhưng Lầu Năm Góc đã mua khoảng 650 tên lửa kể từ năm 2010. Mỗi tên lửa đánh chặn THAAD có giá khoảng 13 triệu USD.

Lockheed Martin, nhà sản xuất hệ thống này, cho biết họ có thể sản xuất khoảng 100 tên lửa đánh chặn trong năm nay và đang làm việc với chính phủ Mỹ về các phương án tăng sản lượng cho các đơn đặt hàng mới. Theo các nhà phân tích, việc triển khai hệ thống này đến Trung Đông đã gia tăng căng thẳng năng lực sẵn sàng của Mỹ và báo hiệu nhu cầu ngày càng tăng không chỉ đối với tên lửa đánh chặn mà còn cả các bệ phóng.

Mỹ cũng phát hiện ra sự thiếu hiệu quả trong cách khai hỏa các hệ thống chống tên lửa và đang xem xét kỹ lưỡng hiệu suất của một số tên lửa đánh chặn. Quân đội Mỹ hiện đang xem xét kỹ lưỡng từng vụ phóng để hiểu rõ hơn những gì đã xảy ra. Một sĩ quan Hải quân tham gia vào quá trình này cho biết còn quá sớm để đánh giá các cuộc giao tranh của SM-3.

Mối lo ngại của Mỹ là Iran sẽ lại thực hiện các cuộc tấn công tên lửa và Washington cần phải chuẩn bị sẵn sàng để đối phó với các mối đe dọa này. Lầu Năm Góc đang nỗ lực tăng cường năng lực phòng thủ tên lửa của mình, bao gồm cả việc triển khai các hệ thống THAAD và SM-3 đến các khu vực nóng trên thế giới.

Trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa Mỹ và Iran, Lầu Năm Góc đang phải đối mặt với thách thức lớn trong việc duy trì nguồn cung cấp tên lửa đánh chặn. Các chuyên gia cho rằng, Mỹ cần phải tăng cường sản xuất tên lửa và phát triển các công nghệ mới để đối phó với các mối đe dọa đang gia tăng từ Iran và các quốc gia khác.

Một số chuyên gia cũng cho rằng, Mỹ cần phải xem xét lại chiến lược phòng thủ tên lửa của mình và tìm cách cải thiện hiệu suất của các hệ thống hiện có. Điều này có thể bao gồm việc phát triển các hệ thống mới với khả năng đánh chặn tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình.

Iran đang trải qua một đợt nắng nóng kỷ lục với nhiệt độ tại một số khu vực vượt ngưỡng 50°C. Theo thông tin từ cơ quan khí tượng quốc gia, đây là tuần lễ nóng nhất trong năm. Thành phố Shabankareh ở tây nam Iran đã ghi nhận nhiệt độ lên tới 52,8°C vào cuối tuần trước, có thể là mức cao nhất trong năm cho đến nay.

Thị trấn Abadan của Iran cũng ghi nhận nhiệt độ 51,6°C vào ngày 17/7, trong khi thành phố Ahwaz lân cận lên tới 50,3°C hôm 21/7. Tại Tehran, nhiệt độ đã đạt mức 40-41°C trong hai ngày qua. Do thời tiết nóng cực đoan và nhu cầu tiết kiệm điện nước, toàn bộ người dân trong tỉnh Tehran được nghỉ vào ngày 23/7.

Người phát ngôn chính phủ Iran, Fatemeh Mohajerani, kêu gọi người dân tận dụng ngày nghỉ để nghỉ ngơi hoặc quây quần bên gia đình nhưng cần tuân thủ các quy định an toàn và tiết kiệm năng lượng.

Đợt nắng nóng này diễn ra trong bối cảnh Iran đang đối mặt với cuộc khủng hoảng thiếu nước ngày càng nghiêm trọng. Nước này đã chịu hạn hán liên tục trong 5 năm qua với lượng mưa ngày càng thấp. Bộ trưởng Năng lượng Iran, Abbas Aliabadi, cảnh báo rằng nhiều hồ trữ nước quan trọng của đất nước có thể khô cạn hoàn toàn trong vài tuần tới nếu đợt nắng gắt kéo dài.

Chính phủ đang đàm phán với các nước láng giềng để nhập khẩu nước sinh hoạt. Cuộc khủng hoảng nước tại Iran đã trở nên trầm trọng hơn do hàng trăm con đập được xây dựng từ những năm 1950 nhưng hạn hán đã khiến các hồ chứa thiếu nước, kéo theo sản lượng điện sụt giảm nghiêm trọng.

Tổng thống Iran, Masoud Pezeshkian, tuyên bố cuộc khủng hoảng nước ở Iran nghiêm trọng hơn nhiều so với những gì đang được thảo luận công khai và kêu gọi thành lập các nhóm công tác chung giữa chính phủ và giới nghiên cứu để xây dựng giải pháp phù hợp với từng địa phương.

Iran và Nga đang đẩy mạnh hợp tác quân sự trong bối cảnh cả hai quốc gia đều chịu các biện pháp trừng phạt của phương Tây. Đại sứ Iran tại Moscow, ông Kazem Jalali, cho biết Bộ trưởng Quốc phòng Iran, Thiếu tướng Aziz Nasirzadeh, và Bộ trưởng Quốc phòng Nga Andrey Belousov đã có cuộc gặp tại Moscow vào ngày 21/7. Cuộc gặp tập trung vào việc củng cố hợp tác song phương trong các lĩnh vực quốc phòng và quân sự.

Ông Nasirzadeh cũng tham dự cuộc gặp giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và ông Ali Larijani, cố vấn cấp cao của Lãnh tụ Cách mạng Hồi giáo Ayatollah Seyyed Ali Khamenei, tại Moscow vào ngày 20/7. Trong cuộc gặp này, ông Larijani đã truyền đạt các đánh giá về tình hình leo thang ở Trung Đông và xung quanh chương trình hạt nhân của Iran. Tổng thống Nga đã bày tỏ các lập trường vốn được biết rõ của Moscow về cách ổn định tình hình trong khu vực và về việc giải quyết chính trị chương trình hạt nhân Iran.

Quan hệ giữa Iran và Nga đã tăng cường trong những năm qua, đặc biệt sau khi Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian và Tổng thống Nga Vladimir Putin ký hiệp ước đối tác chiến lược tại Điện Kremlin vào ngày 17/1. Hiệp ước này bao gồm hợp tác quốc phòng, chống khủng bố, hợp tác trong các lĩnh vực năng lượng và công nghiệp, hội nhập tài chính, phát triển hạ tầng giao thông, đối tác nông nghiệp và trao đổi trong lĩnh vực văn hóa, khoa học, công nghệ.

Quốc hội Iran đã thông qua thỏa thuận này vào tháng 4. Nga cũng đã lên án các hành động gây hấn gần đây của Israel và Mỹ nhằm vào Cộng hòa Hồi giáo, dẫn đến cái chết của nhiều chỉ huy quân sự cấp cao, nhà khoa học hạt nhân và dân thường.

Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với kênh Fox News, Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi đã lên tiếng về chương trình hạt nhân của nước này, khẳng định rằng Iran không có kế hoạch từ bỏ chương trình này bất chấp những thiệt hại nghiêm trọng từ cuộc tấn công của Mỹ vào tháng trước. Ông Araghchi nhấn mạnh rằng mặc dù hoạt động làm giàu uranium hiện tại đang bị đình chỉ do những thiệt hại, nhưng việc này không đồng nghĩa với việc Iran sẽ từ bỏ hoàn toàn việc làm giàu uranium.

Theo lời ông Araghchi, việc làm giàu uranium không chỉ là một thành tựu khoa học mà còn là niềm tự hào của dân tộc Iran. Do đó, nước này không thể từ bỏ nó hoàn toàn. Tuyên bố của Ngoại trưởng Iran được đưa ra trong bối cảnh có nhiều quan ngại về tương lai của chương trình hạt nhân của Iran, đặc biệt sau phản ứng của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Tổng thống Trump đã có phản ứng mạnh mẽ trước tuyên bố của ông Araghchi, cho biết rằng Washington sẽ tiếp tục tiến hành các cuộc tấn công nếu cần thiết. Việc này làm dấy lên lo ngại về khả năng xảy ra các cuộc xung đột tiếp theo giữa Mỹ và Iran liên quan đến chương trình hạt nhân của nước này.

Trước đó, một báo cáo tình báo của Mỹ đã chỉ ra rằng cơ sở hạt nhân Fordow của Iran đã bị thiệt hại nặng nề và có khả năng đã bị phá hủy sau cuộc tấn công vào tháng trước. Sự kiện này đã gây ra một sự gián đoạn đáng kể trong các cuộc đàm phán hạt nhân giữa Tehran và Washington, và hiện tại, Iran dường như không có ý định tiếp tục các cuộc đàm phán.

Tình hình xung quanh chương trình hạt nhân của Iran và các mối quan hệ giữa Iran và Mỹ đang diễn ra trong một không khí căng thẳng và phức tạp. Các bên liên quan đang phải đối mặt với những thách thức lớn trong việc tìm kiếm một giải pháp hòa bình và ổn định cho vấn đề này.

Các cuộc đàm phán hạt nhân giữa Iran và các cường quốc châu Âu sẽ diễn ra tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ vào ngày 25 tháng 7 tới đây. Đây là bước tiếp nối sau khi nhóm E3 gồm Pháp, Đức và Anh đưa ra tối hậu thư liên quan đến chương trình hạt nhân của Iran. Trước đó, vào ngày 17 tháng 7, Ngoại trưởng các nước E3 cùng người đứng đầu chính sách đối ngoại của Liên minh châu Âu đã có buổi điện đàm với Bộ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araghchi. Đây là lần đầu tiên họ trao đổi sau các cuộc tấn công của Israel và Mỹ vào các cơ sở hạt nhân của Iran tháng trước.

E3 cùng với Trung Quốc và Nga là các bên tham gia vào thỏa thuận hạt nhân Iran ký năm 2015, trong khi Mỹ, dù là bên ký kết, đã rút khỏi thỏa thuận vào năm 2018. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran, Esmaeil Baghaei, xác nhận rằng các cuộc đàm phán sẽ diễn ra ở cấp Thứ trưởng Ngoại giao. Nhóm E3 cảnh báo sẽ tái áp dụng các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc đối với Iran vào cuối tháng 8 nếu các cuộc đàm phán hạt nhân hiện tại không nối lại hoặc không đạt được kết quả cụ thể.

Xung đột giữa Israel và Iran đã cản trở tiến trình đàm phán. Trước đó, Tehran và Washington đã tổ chức 5 vòng đàm phán hạt nhân với sự trung gian của Oman. Một trong những điểm mấu chốt trong các cuộc đàm phán là vấn đề làm giàu uranium của Iran. Các cường quốc phương Tây muốn Iran giảm mức này xuống 0 nhằm giảm thiểu nguy cơ vũ khí hóa, nhưng Tehran khẳng định chương trình hạt nhân của họ chỉ phục vụ mục đích dân sự.

Song song đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã có cuộc gặp với cố vấn hàng đầu về vấn đề hạt nhân của Iran, Ali Larijani, tại Điện Kremlin. Trong buổi gặp, Larijani đã trình bày đánh giá về tình hình leo thang ở Trung Đông và xung quanh chương trình hạt nhân của Iran. Tổng thống Putin cũng bày tỏ lập trường của Nga về cách thức ổn định tình hình trong khu vực và tìm kiếm giải pháp chính trị cho chương trình hạt nhân của Iran.

Trên mạng xã hội Truth Social, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đưa ra tuyên bố mạnh mẽ rằng bất kỳ cơ sở hạt nhân mới nào mà Iran quyết định xây dựng sẽ bị phá hủy. Tuyên bố này được ông Trump đưa ra trong bối cảnh có những thông tin về khả năng Iran tái xây dựng các cơ sở hạt nhân sau những cuộc không kích gần đây của Mỹ.

Ông Trump viết: ‘Cả 3 cơ sở hạt nhân ở Iran đều đã bị phá hủy hoặc bị xóa sổ hoàn toàn. Sẽ mất nhiều năm để đưa chúng trở lại hoạt động, và nếu Iran muốn làm như vậy, tốt hơn hết là họ nên khởi động lại từ đầu, ở 3 địa điểm khác nhau, trước khi các cơ sở đó bị san phẳng.’ Thông tin này gây ra sự chú ý đặc biệt trong bối cảnh quan hệ giữa Mỹ và Iran đang căng thẳng.

Trước đó, có thông tin tiết lộ rằng chỉ 1 trong số 3 cơ sở làm giàu urani của Iran bị phá hủy hoàn toàn trong những đợt không kích hồi tháng Sáu của Mỹ, trong khi 2 cơ sở còn lại chỉ chịu thiệt hại ít hơn nhiều và có thể hoạt động trở lại sau vài tháng. Tuy nhiên, Nhà Trắng đã bác bỏ thông tin này.

Phó phát ngôn viên Nhà Trắng Anna Kelly tuyên bố: ‘Chiến dịch Midnight Hammer đã xóa sổ hoàn toàn năng lực hạt nhân của Iran.’ Ngày 25/6, ông Trump và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth cũng đã trích dẫn dữ liệu tình báo mới cho rằng các cơ sở hạt nhân của Iran tại Fordow, Natanz và Isfahan đã bị ‘san phẳng.’

Nhà Trắng cũng khẳng định Iran đã không thể di dời các vật liệu hạt nhân khỏi 3 địa điểm này trước những cuộc không kích. Hiện tại, vẫn chưa rõ liệu Iran có kế hoạch xây dựng lại các cơ sở hạt nhân hay không, nhưng tuyên bố của ông Trump đã làm gia tăng căng thẳng giữa Mỹ và Iran.

Trong bối cảnh này, cộng đồng quốc tế đang theo dõi chặt chẽ tình hình và kêu gọi cả hai bên kiềm chế để tránh leo thang căng thẳng. Mối quan hệ giữa Mỹ và Iran đã trải qua nhiều biến động trong những năm gần đây, và các nỗ lực ngoại giao nhằm giảm căng thẳng vẫn đang được tiếp tục.

Iran đã trải qua sự gia tăng đáng kể trong các hoạt động của các nhóm hacker do nhà nước hậu thuẫn sau loạt vụ tấn công của Mỹ và Israel vào các cơ sở quân sự và hạt nhân của nước này hồi tháng 6 năm 2025. Không gian mạng đã trở thành một mặt trận sôi động với những chiến dịch gián điệp, phá hoại và tuyên truyền ngày càng tinh vi.

Các nhóm tin tặc Iran, trong đó có những nhóm liên kết với Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC) và Bộ Tình báo Iran (MOIS), đã chuyển đổi chiến thuật từ các hoạt động giám sát truyền thống sang các cuộc tấn công mạng mang tính chiến thuật. Đáng chú ý là các chiến dịch DDoS nhắm vào ngân hàng, công ty quốc phòng và hàng không vũ trụ, cũng như các nỗ lực quét lỗ hổng hệ thống công nghiệp (ICS), đánh cắp thông tin và lan truyền tuyên truyền ẩn danh trên dark web.

Một cảnh báo chung từ FBI và CISA gần đây nhấn mạnh sự gia tăng các rủi ro đối với hệ thống công nghệ vận hành (OT), đặc biệt là các lỗ hổng trong bộ điều khiển công nghiệp. Đây là dấu hiệu cho thấy các cuộc tấn công phá hoại có thể đang được lên kế hoạch.

Hai nhóm APT chính của Iran, APT35 (còn gọi là Charming Kitten) và APT33 (Elfin), đang điều chỉnh chiến thuật để thích ứng với bối cảnh căng thẳng hiện nay. APT35 đã tận dụng trí tuệ nhân tạo để tạo ra các chiến dịch lừa đảo vô cùng tinh vi, nhắm vào chuyên gia an ninh mạng và học giả quốc tế bằng các email giả mạo được soạn thảo cực kỳ thuyết phục.

APT33 vẫn tập trung vào các mục tiêu truyền thống như ngành năng lượng và quốc phòng, với kho công cụ độc hại có khả năng phá hoại thiết bị công nghiệp như PLC, đặc biệt là các thiết bị do Israel sản xuất. Nhóm này sử dụng phần mềm xóa dữ liệu, kiểm soát từ xa và tấn công vào các điểm yếu trong chuỗi cung ứng để gây tổn hại dài hạn.

Ngoài các nhóm APT chính, các nhóm bán độc lập như CyberAv3ngers và Mr. Hamza cũng đang thực hiện nhiều cuộc tấn công DDoS vào website thành phố và tài chính phương Tây. Dù kỹ thuật còn thô sơ, các chiến dịch này giúp Iran giữ thế chủ động, vừa phủ nhận trách nhiệm vừa gây sức ép dư luận.

Chiến lược mạng của Iran đang chuyển dần từ gián điệp sang phá hoại, với các mục tiêu rõ ràng: hệ thống điều khiển giao thông, nhà máy điện, chuỗi cung ứng tài chính, đặc biệt là các sàn giao dịch tiền điện tử, và lĩnh vực quốc phòng nơi các dữ liệu mật có thể bị đánh cắp phục vụ cho mục tiêu chiến lược.

Iran đang tăng cường đầu tư vào quốc phòng dài hạn trong bối cảnh căng thẳng leo thang với Mỹ và Israel. Chính phủ Iran vừa thông qua một dự luật quan trọng, tăng ngân sách quốc phòng lên khoảng 46 tỷ USD cho năm tài khóa 2025. Dự luật này không chỉ tập trung vào việc gia tăng ngân sách quốc phòng mà còn yêu cầu Bộ Dầu mỏ và các tổ chức kế hoạch, ngân sách phải đảm bảo toàn bộ ngân sách quốc phòng và giải quyết mọi thiếu hụt tài chính từ các năm trước đối với các chương trình quốc phòng đặc biệt.

Thiếu tướng Mohammad Reza Ashtiani, Phó tổng tham mưu trưởng các lực lượng vũ trang Iran, đã nhấn mạnh rằng nước này đã đầu tư mạnh mẽ vào các hệ thống vũ khí tiên tiến, bao gồm máy bay không người lái (UAV), tên lửa tầm xa, chiến tranh mạng và nền tảng chỉ huy, kiểm soát số hóa. Ông cũng khẳng định rằng lực lượng vũ trang Iran không chỉ được trang bị vũ khí tiên tiến mà còn sở hữu tinh thần chiến đấu và khả năng phục hồi tâm lý vững vàng, nhờ kinh nghiệm tác chiến và huấn luyện dày dặn.

Một trong những trọng tâm chính trong kế hoạch quốc phòng của Iran là tiếp tục mở rộng chương trình tên lửa chiến thuật và UAV. Iran đã sản xuất nhiều dòng UAV tác chiến đa nhiệm và tên lửa, bao gồm Fath-360, với tầm bắn và độ chính xác được cải thiện qua từng phiên bản. Bên cạnh đó, các dòng tên lửa hành trình mới cũng đang được phát triển, phục vụ cả phòng thủ bờ biển lẫn tấn công chiến lược. Những phát triển này cho thấy Iran đang không ngừng nâng cao năng lực quân sự của mình.

Ngoài ra, Iran cũng đang đẩy mạnh chiến tranh mạng và tác chiến điện tử, với hàng nghìn hệ thống điều khiển, giám sát, liên lạc và gây nhiễu được phát triển và triển khai. Khả năng tích hợp vệ tinh và UAV để đồng bộ hóa hệ thống chỉ huy, điều hành được xác định là yếu tố then chốt trong chiến lược phòng thủ dài hạn của Iran. Những tiến bộ trong lĩnh vực này thể hiện sự đa dạng trong cách tiếp cận của Iran đối với an ninh và quốc phòng.

Iran tuyên bố đạt mức tự chủ 90-93% trong sản xuất quốc phòng, với các tổ chức như Tổ chức Công nghiệp Quốc phòng (DIO) và IEI đóng vai trò then chốt. Hệ thống sản xuất hiện nay của Iran có thể cung ứng từ xe tăng chủ lực Zulfiqar, xe thiết giáp Rakhsh, pháo binh cơ động, cho đến UAV và tên lửa các loại. Điều này cho thấy khả năng tự chủ trong sản xuất quốc phòng của Iran đã đạt được những thành tựu đáng kể.

Trong lĩnh vực hải quân, Iran chú trọng đầu tư vào các nền tảng nhỏ gọn nhưng có hỏa lực mạnh, bao gồm lớp tàu hộ vệ Shahid Soleimani với khả năng phóng tên lửa và phòng không tầm gần. Iran cũng đưa vào biên chế tàu IRIS Shahid Bagheri, một tàu container cải hoán, trọng tải 41.000 tấn, trang bị hệ thống phóng UAV và radar giám sát tầm xa. Những động thái này cho thấy Iran đang nỗ lực hiện đại hóa và tăng cường năng lực của hải quân.

Với việc tăng chi tiêu quốc phòng lên mức chưa từng có, kết hợp cùng cam kết phát triển các lĩnh vực công nghệ then chốt như UAV, tên lửa thông minh, chiến tranh mạng và nền tảng chỉ huy kỹ thuật số, Iran đang chuẩn bị cho một kịch bản xung đột kéo dài. Việc thể chế hóa các cơ chế tài chính, đẩy mạnh sản xuất nội địa và tối ưu hóa công nghệ tác chiến phi đối xứng cho thấy Iran không chỉ hướng đến răn đe chiến lược mà còn đặt nền móng cho sự sẵn sàng dài hạn, bất chấp áp lực trừng phạt và kinh tế.

Iran tuyên bố sẽ tái thiết quân đội, tăng ngân sách quốc phòng và tìm kiếm vũ khí hiện đại để chuẩn bị cho “cuộc chiến 10 năm” sau xung đột với Mỹ và Israel. Chuẩn tướng Mohammad Reza Ashtiani, Phó Tổng Tham mưu trưởng quân đội Iran, khẳng định Tehran đã chuẩn bị đủ nguồn lực để duy trì chiến sự dài hạn nếu cần thiết.

“Chúng tôi có đủ nguồn cung để chiến đấu trong 10 năm nếu tình hình đòi hỏi”, ông Ashtiani phát biểu trên truyền hình nhà nước ngày 14/7. Ông nhấn mạnh yếu tố then chốt trong các cuộc đối đầu không chỉ là vũ khí, mà còn là tinh thần chiến đấu. Iran gần như không bị tổn thất về trang bị trong đợt giao tranh hồi tháng 6.

Tehran cũng coi giai đoạn hậu xung đột là thời điểm để thể hiện khả năng chịu đựng chiến lược, đồng thời khẳng định nước này đã sẵn sàng cho các kịch bản đối đầu kéo dài. Dự luật tăng cường năng lực quân đội và nâng mức chi tiêu quốc phòng đã được thông qua, nhận được sự ủng hộ của 120 nghị sĩ và nhiều khả năng sẽ được thông qua trong kỳ họp tới.

Dự luật này sẽ đánh dấu một bước ngoặt trong chính sách quốc phòng của Iran, kết hợp động lực hậu xung đột với nền tảng thể chế và ngân sách được hậu thuẫn mạnh mẽ. Từ tháng 10/2024, Iran đã thông báo tăng ngân sách quốc phòng lên tới 200%, nâng tổng chi tiêu quốc phòng dự kiến cho năm 2025 lên 46 tỷ USD – mức cao nhất từ trước đến nay.

Iran cũng tăng cường hợp tác với Nga và tìm kiếm công nghệ phương Tây để hiện đại hóa quân đội. Một báo cáo của Reuters hồi tháng 1/2025 tiết lộ Iran đã mua một số lượng chưa xác định tiêm kích Su-35 do Nga sản xuất. Iran cũng đang tìm cách mua công nghệ tên lửa từ châu Âu.

Hoạt động mua sắm thiết bị liên quan tới chương trình tên lửa của Iran tại Đức vẫn ở mức cao và đang tăng lên. Các nỗ lực này không phải không có kết quả, UAV tự sát do Iran sản xuất, được Nga sử dụng tại Ukraine, chứa hơn 50 linh kiện điện tử có xuất xứ phương Tây, được nhập khẩu qua các nước trung gian.

Một trong những sự kiện được cho là có tác động lớn đến thay đổi chiến lược của Iran là vụ không kích nhằm vào cơ sở ngầm bí mật tại Tehran hôm 16/6, vụ việc mà truyền thông nhà nước Iran mô tả là “âm mưu ám sát Tổng thống”. Tổng thống Masoud Pezeshkian được cho là bị thương trong lúc thoát ra ngoài qua một hầm khẩn cấp.

Thông tin chưa được các nguồn độc lập xác nhận và phía Israel không đưa ra bình luận. Tuy nhiên, trong một cuộc trả lời phỏng vấn với nhà báo Mỹ Tucker Carlson, ông Pezeshkian tiết lộ: “Israel đã cố gắng ám sát tôi trong cuộc chiến đó”.

Vụ việc, nếu được xác thực, không chỉ cho thấy mức độ leo thang của xung đột Israel – Iran mà còn là một yếu tố quan trọng thúc đẩy sự đồng thuận trong bộ máy chính trị Tehran đối với các biện pháp tăng cường phòng thủ, cả về ngân sách lẫn thể chế.

Sự kết hợp giữa các phát biểu cứng rắn, động thái lập pháp và tăng ngân sách quốc phòng cho thấy Iran đang tái cấu trúc toàn diện chiến lược an ninh quốc gia theo hướng “chiến tranh bền vững”. Trong học thuyết mới, Iran đặt trọng tâm vào khả năng tự lực, huy động kinh tế trong nước và hợp tác chiến lược với các đối tác như Nga để bù đắp cho sự cô lập quốc tế.