Thủ đô Hà Nội đang đối mặt với thách thức lớn khi triển khai kế hoạch loại bỏ xe máy chạy xăng, đặc biệt là trong khu vực nội đô. Theo chỉ đạo của Thủ tướng, từ tháng 7/2026, xe máy chạy xăng sẽ không được phép lưu thông trong vành đai 1 của Hà Nội, bao gồm phần lớn diện tích của 4 quận trung tâm là Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa và Hai Bà Trưng. Đến năm 2030, kế hoạch này sẽ được áp dụng cho tất cả các phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong phạm vi vành đai 3.

Hiện nay, Hà Nội có hơn 9,2 triệu phương tiện, trong đó thành phố quản lý 1,1 triệu ô tô và 6,9 triệu xe máy; còn lại là các phương tiện từ tỉnh khác đến lưu thông thường xuyên. Trong số xe máy đăng ký tại Hà Nội, có khoảng 5,6 triệu xe chạy bằng xăng, còn lại 1,3 triệu xe máy điện.

Tuy nhiên, hệ thống giao thông công cộng tại Hà Nội hiện chưa đáp ứng đủ nhu cầu đi lại của người dân. Mạng lưới giao thông đô thị Hà Nội trong thời gian qua đã được đầu tư nâng cấp, xây mới, nhưng vẫn chưa đạt được mục tiêu theo quy hoạch. Các dự án đường sắt đô thị chậm đi vào hoạt động đã tạo áp lực lớn lên giao thông đường bộ.

TS Đào Ngọc Nghiêm, Phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, đánh giá rằng việc loại bỏ xe máy chạy xăng là một bài toán rất khó giải đối với TP Hà Nội, mặc dù đây là một trong những nguồn gây ô nhiễm không khí. “Dân số quá đông, người dân đi lại bằng gì trong khi phương tiện công cộng hiện mới đáp ứng được 1/5 nhu cầu”, ông đặt câu hỏi.

Ngoài ra, hạ tầng trạm sạc cho xe máy, ô tô điện còn thiếu. Phần lớn người dân ở 4 quận lõi sống trong ngõ nhỏ, nhà ống, chung cư cũ, nơi không có chỗ đỗ xe cố định hoặc không có hệ thống sạc điện riêng. Họ thường tự sạc điện tại nhà, không đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy.

Để giải quyết bài toán trên, ông Nguyễn Văn Thanh, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam, cho rằng TP Hà Nội cần khảo sát số lượng xe máy chạy xăng hiện có, phân loại theo niên hạn và tình trạng sử dụng để xây dựng gói hỗ trợ phù hợp. Thành phố cần có chính sách trợ giá, hỗ trợ vay mua xe điện cho hộ nghèo, người lao động. Mức hỗ trợ có thể gồm một phần tài chính để đổi phương tiện hoặc trợ cấp chi phí đi lại. Cạnh đó, cần vận động các hãng xe điện triển khai chương trình đổi xe cũ lấy xe mới, giảm giá xe điện, đặc biệt cho nhóm thu nhập thấp…

Ông Thanh cũng nhấn mạnh rằng việc loại bỏ xe máy chạy xăng cần được thực hiện một cách linh hoạt và phù hợp với điều kiện thực tế của Hà Nội. Thành phố cần có các giải pháp đồng bộ và hiệu quả để đảm bảo quyền lợi của người dân, đồng thời giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Trước mắt, Hà Nội cần đẩy mạnh đầu tư vào hệ thống giao thông công cộng, bao gồm cả đường sắt đô thị và xe buýt, để tạo ra các lựa chọn di chuyển thuận tiện và hiệu quả cho người dân. Bên cạnh đó, thành phố cũng cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của việc giảm thiểu ô nhiễm không khí và bảo vệ môi trường.

Chính quyền thành phố Hà Nội đang lên kế hoạch cấm xe máy chạy bằng xăng trong vành đai 1 từ tháng 7/2026. Đây là một trong những biện pháp quyết liệt nhằm ngăn chặn tình trạng ô nhiễm môi trường đang ngày càng trở nên nghiêm trọng tại thủ đô.

Theo Chỉ thị 20/CT-TTg ban hành năm 2025 của Thủ tướng Chính phủ, Hà Nội sẽ triển khai các giải pháp để giúp các tổ chức và cá nhân chuyển đổi phương tiện, với mục tiêu đến ngày 1/7/2026, không còn xe môtô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong vành đai 1. Từ ngày 1/1/2028, ngoài việc cấm xe môtô, xe gắn máy chạy xăng dầu, ôtô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch cũng sẽ bị hạn chế trong vành đai 1 và 2.

Đến năm 2030, Hà Nội sẽ áp dụng chính sách hạn chế phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong phạm vi vành đai 3. Đây là một phần trong nỗ lực của chính quyền thành phố nhằm cải thiện chất lượng môi trường và giảm thiểu ô nhiễm không khí.

Quyết định này của Hà Nội không phải là một mình mà nhiều thủ đô trên thế giới cũng đã thực hiện các biện pháp hạn chế tương tự. Thủ đô Mexico đã triển khai chương trình ‘Hoy no Circula’ (Ngày Không Lái Xe) từ năm 1989, yêu cầu các phương tiện lưu thông phải kiểm tra khí thải và dán nhãn tương ứng với các mức phát thải.

Thủ đô Paris, Pháp đã ban hành lệnh cấm xe máy sản xuất trước năm 2000 và ô tô sản xuất trước 1997 lưu thông trên đường phố. Mục đích của biện pháp này là giảm thiểu mức độ ô nhiễm không khí và khuyến khích người dân sử dụng phương tiện giao thông công cộng hoặc phương tiện thân thiện với môi trường.

Thủ đô Delhi, Ấn Độ đã ban hành lệnh cấm bán nhiên liệu cho các xe chạy xăng đã sử dụng 15 năm trở lên và các xe dầu sử dụng được 10 năm trở lên. Biện pháp này nhằm mục đích giảm thiểu số lượng phương tiện cũ, ô nhiễm và chuyển đổi sang các phương tiện hiện đại, thân thiện với môi trường.

Thủ đô Luân Đôn, Anh đã áp dụng thu phí cao tại khu vực ULEZ (Khu vực phát thải thấp cực thấp) đối với phương tiện không đạt chuẩn khí thải. Biện pháp này nhằm khuyến khích người dân sử dụng phương tiện giao thông công cộng hoặc phương tiện thân thiện với môi trường, giảm thiểu ô nhiễm không khí trong thành phố.