Hà Nội đang đối mặt với nhiều thách thức về môi trường, hạ tầng và chất lượng sống đô thị. Để giải quyết những vấn đề này, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 20/CT-TTg, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng hướng tới một Hà Nội xanh và bền vững. Chỉ thị này không chỉ nhắm đến việc giảm thiểu việc sử dụng xe cá nhân mà còn hướng đến việc kiến tạo lại không gian sống cho người dân, với mục tiêu tạo ra một Hà Nội không khói bụi, không ùn tắc, không tiếng ồn.

Chỉ thị 20 đưa ra ba mốc thực hiện chính. Thứ nhất, đến ngày 1/7/2026, sẽ không còn mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1. Thứ hai, từ ngày 1/1/2028, sẽ không còn mô tô, xe gắn máy, và hạn chế ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong đường Vành đai 1 và Vành đai 2. Thứ ba, từ năm 2030, sẽ tiếp tục mở rộng thực hiện trong đường Vành đai 3. Để bảo đảm tính khả thi của các mục tiêu này, Chỉ thị giao Hà Nội phối hợp với các bộ, ngành liên quan tổ chức thực hiện đồng bộ.

Một trong những giải pháp quan trọng để đạt được mục tiêu này là đẩy mạnh việc sử dụng phương tiện giao thông công cộng. Hà Nội đã đưa vào vận hành gần 400 xe buýt điện và dự kiến đến năm 2030, toàn bộ xe buýt trong thành phố sẽ được điện hóa. Việc phát triển hệ thống giao thông công cộng không chỉ giúp giảm thiểu ùn tắc giao thông mà còn góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Tuyến metro số 2A Cát Linh – Hà Đông đã phục vụ hơn 15 triệu lượt khách trong 2 năm qua và đang là một biểu tượng cho sự phát triển của giao thông công cộng tại Hà Nội. Dự kiến tuyến Nhổn – ga Hà Nội sẽ hoàn thành vào năm 2026, hứa hẹn sẽ mang lại nhiều tiện ích cho người dân.

Việc chuyển đổi sang một mô hình đô thị xanh và bền vững không chỉ là một lựa chọn mà còn là một yêu cầu cấp thiết. Nếu tổ chức thực hiện tốt, Hà Nội không chỉ trở thành hình mẫu về đô thị xanh trong nước mà còn đóng góp thiết thực vào cam kết khí hậu toàn cầu của Việt Nam. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề cần phải thảo luận và cân nhắc kỹ lưỡng trong quá trình thực hiện. Sự thay đổi này chắc chắn sẽ gặp nhiều khó khăn nhưng cũng đầy hy vọng.

Trước những thách thức và cơ hội này, người dân Hà Nội và các bên liên quan cần có sự chung tay và hỗ trợ. Sự đồng thuận và tham gia tích cực của cộng đồng sẽ là chìa khóa để thành công. Không thay đổi, cái giá phải trả sẽ lớn hơn nhiều. Vì vậy, việc thực hiện Chỉ thị 20 một cách quyết liệt và hiệu quả là điều cần thiết để Hà Nội có thể bước vào một kỷ nguyên mới – kỷ nguyên của sự phát triển bền vững và môi trường trong lành.

Thủ đô Hà Nội đang đối mặt với thách thức lớn khi triển khai kế hoạch loại bỏ xe máy chạy xăng, đặc biệt là trong khu vực nội đô. Theo chỉ đạo của Thủ tướng, từ tháng 7/2026, xe máy chạy xăng sẽ không được phép lưu thông trong vành đai 1 của Hà Nội, bao gồm phần lớn diện tích của 4 quận trung tâm là Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa và Hai Bà Trưng. Đến năm 2030, kế hoạch này sẽ được áp dụng cho tất cả các phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong phạm vi vành đai 3.

Hiện nay, Hà Nội có hơn 9,2 triệu phương tiện, trong đó thành phố quản lý 1,1 triệu ô tô và 6,9 triệu xe máy; còn lại là các phương tiện từ tỉnh khác đến lưu thông thường xuyên. Trong số xe máy đăng ký tại Hà Nội, có khoảng 5,6 triệu xe chạy bằng xăng, còn lại 1,3 triệu xe máy điện.

Tuy nhiên, hệ thống giao thông công cộng tại Hà Nội hiện chưa đáp ứng đủ nhu cầu đi lại của người dân. Mạng lưới giao thông đô thị Hà Nội trong thời gian qua đã được đầu tư nâng cấp, xây mới, nhưng vẫn chưa đạt được mục tiêu theo quy hoạch. Các dự án đường sắt đô thị chậm đi vào hoạt động đã tạo áp lực lớn lên giao thông đường bộ.

TS Đào Ngọc Nghiêm, Phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, đánh giá rằng việc loại bỏ xe máy chạy xăng là một bài toán rất khó giải đối với TP Hà Nội, mặc dù đây là một trong những nguồn gây ô nhiễm không khí. “Dân số quá đông, người dân đi lại bằng gì trong khi phương tiện công cộng hiện mới đáp ứng được 1/5 nhu cầu”, ông đặt câu hỏi.

Ngoài ra, hạ tầng trạm sạc cho xe máy, ô tô điện còn thiếu. Phần lớn người dân ở 4 quận lõi sống trong ngõ nhỏ, nhà ống, chung cư cũ, nơi không có chỗ đỗ xe cố định hoặc không có hệ thống sạc điện riêng. Họ thường tự sạc điện tại nhà, không đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy.

Để giải quyết bài toán trên, ông Nguyễn Văn Thanh, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam, cho rằng TP Hà Nội cần khảo sát số lượng xe máy chạy xăng hiện có, phân loại theo niên hạn và tình trạng sử dụng để xây dựng gói hỗ trợ phù hợp. Thành phố cần có chính sách trợ giá, hỗ trợ vay mua xe điện cho hộ nghèo, người lao động. Mức hỗ trợ có thể gồm một phần tài chính để đổi phương tiện hoặc trợ cấp chi phí đi lại. Cạnh đó, cần vận động các hãng xe điện triển khai chương trình đổi xe cũ lấy xe mới, giảm giá xe điện, đặc biệt cho nhóm thu nhập thấp…

Ông Thanh cũng nhấn mạnh rằng việc loại bỏ xe máy chạy xăng cần được thực hiện một cách linh hoạt và phù hợp với điều kiện thực tế của Hà Nội. Thành phố cần có các giải pháp đồng bộ và hiệu quả để đảm bảo quyền lợi của người dân, đồng thời giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Trước mắt, Hà Nội cần đẩy mạnh đầu tư vào hệ thống giao thông công cộng, bao gồm cả đường sắt đô thị và xe buýt, để tạo ra các lựa chọn di chuyển thuận tiện và hiệu quả cho người dân. Bên cạnh đó, thành phố cũng cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của việc giảm thiểu ô nhiễm không khí và bảo vệ môi trường.

Thành phố Hà Nội đang tiến hành nghiên cứu và lên kế hoạch cấm xe máy sử dụng nhiên liệu xăng trong khu vực đường vành đai 1, bắt đầu từ ngày 1-7-2026, như đã được nêu trong chỉ thị số 20 của Thủ tướng Chính phủ. Kế hoạch này bao gồm việc hạn chế sử dụng xe mô tô, xe gắn máy và giảm dần số lượng xe ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong khu vực đường vành đai 1 và vành đai 2 từ ngày 1-1-2028. Đến năm 2030, Hà Nội dự kiến sẽ mở rộng phạm vi thực hiện trong toàn bộ đường vành đai 3. Đây là một bước tiến quan trọng hướng tới mục tiêu bảo vệ môi trường và giảm thiểu ô nhiễm.

Để thực hiện hiệu quả chủ trương này, cần có những giải pháp đồng bộ và toàn diện. Trước hết, thành phố cần tiếp tục đầu tư mở rộng các tuyến đường, phố và phát triển hệ thống giao thông công cộng để đảm bảo tính thuận tiện, đúng giờ và đúng tuyến. Việc đẩy mạnh sử dụng xe buýt điện và triển khai hệ thống xe trung chuyển từ vùng ven vào trung tâm thành phố là một việc cần thiết để đáp ứng nhu cầu di chuyển của người dân.

Bên cạnh đó, chính quyền địa phương cần bố trí ngân sách và huy động các nguồn lực xã hội hóa để hỗ trợ người dân trong việc chuyển đổi sang sử dụng phương tiện giao thông dùng năng lượng sạch. Các chính sách hỗ trợ như trợ giá, hỗ trợ vay mua xe điện cho hộ nghèo, người lao động cũng cần được xem xét và triển khai để giảm bớt gánh nặng tài chính cho người dân.

Ngoài ra, để khuyến khích người dân chuyển đổi từ xe máy cũ sang xe điện mới, cần có các chính sách hỗ trợ và khuyến khích cụ thể. Việc hỗ trợ các nhà sản xuất và người tiêu dùng trong quá trình chuyển đổi phương tiện cũng là một yếu tố quan trọng. Sự phát triển của hệ thống trạm sạc cũng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy việc sử dụng xe điện.

Xây dựng một lộ trình phù hợp và thực tế là chìa khóa để thực hiện thành công chủ trương “xanh hóa” giao thông. Mặc dù hướng đi này là đúng đắn và cần thiết, nhưng điều quan trọng là phải đảm bảo cuộc sống của người dân không bị xáo trộn hoặc ảnh hưởng tiêu cực. Hà Nội tiên phong trong việc phát triển giao thông xanh không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn có thể đóng vai trò là hình mẫu, cổ vũ cho các tỉnh thành khác làm theo.

Việc “xanh hóa” giao thông ở Hà Nội và các thành phố lớn khác không chỉ góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Sự chuyển đổi sang sử dụng năng lượng sạch trong giao thông là một phần quan trọng của mục tiêu phát triển bền vững và đảm bảo một tương lai xanh cho các thế hệ tương lai.