Ở một thời điểm mà nhiều nghề thủ công truyền thống đang dần mai một, việc tìm thấy một người kiên trì với nghề khảm sành, khảm sứ như thầy giáo Nguyễn Quang Thuận ở xã Lộc Hà là một điều đáng quý. Hơn 10 năm qua, thầy Thuận đã không ngừng mày mò và sáng tạo các tác phẩm nghệ thuật từ những mảnh sành, sứ vỡ, góp phần gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa dân gian.
Nghề khảm sành, khảm sứ từng một thời thịnh vượng ở vùng đất Bình An, huyện Lộc Hà cũ, nay là xã Lộc Hà. Tuy nhiên, giờ đây, nó chỉ còn là hoài niệm của những người cao tuổi. Trong khi nhiều người lãng quên những giá trị thủ công truyền thống, thầy Nguyễn Quang Thuận đã bền bỉ gắn bó với nghề khảm sành, sứ. Sự yêu thích và đam mê với nghề thủ công này đã thôi thúc thầy Thuận tìm hiểu và nghiên cứu, và từ đó đã tạo ra những tác phẩm nghệ thuật độc đáo.
Thầy Thuận bắt đầu với sự tò mò và yêu thích khi thấy những bức tường khảm ở đình làng, chùa miếu. Rồi mỗi lần đi qua những chỗ người ta đổ bát đĩa, lọ hoa vỡ, thầy Thuận lại nhặt về. Không qua trường lớp đào tạo chuyên nghiệp về điêu khắc hay khảm sành, sứ nhưng với nền tảng kiến thức hội họa sẵn có cùng tình yêu đặc biệt dành cho mỹ thuật dân gian, thầy Thuận đã tự học, tự mày mò từ những cuốn sách cũ, video trên mạng, từ lời kể của các cụ cao niên trong làng.
Quá trình tạo ra một bức tranh khảm không hề đơn giản. Từ khâu rửa sạch, phân loại, đến việc lên bố cục, lựa chọn màu, phối hình… đều đòi hỏi sự chính xác, tỉ mỉ và cả linh cảm nghệ thuật. Thời gian hoàn thành mỗi sản phẩm tùy thuộc vào kích thước và các họa tiết của khách hàng yêu cầu. Về kinh phí cũng phụ thuộc vào kích thước các linh vật, dao động từ 5 đến 10 triệu đồng. Các sản phẩm khảm sành, khảm sứ chủ yếu được dùng cho các nhà thờ, các ngôi đền, mang kiến trúc cổ xưa.
Với thầy Thuận, mỗi mảnh sành, sứ không đơn thuần là vật liệu. Khi ghép chúng thành hình ảnh như rồng, phượng hay các linh vật, thầy Thuận luôn cố gắng để chúng không chỉ hài hòa về màu sắc, hình khối mà còn gợi được cảm xúc, chiều sâu trong tâm thức người xem. Chủ đề mà thầy Thuận theo đuổi chủ yếu xoay quanh văn hóa truyền thống như linh vật, tranh phong cảnh… Đặc biệt, tạo hình rồng – biểu tượng quyền uy luôn là lựa chọn hàng đầu.
Việc lựa chọn những hình ảnh gắn với văn hóa truyền thống không chỉ thể hiện gu thẩm mỹ riêng mà còn gợi lại ký ức một thời nghề khảm từng hiện diện trong đời sống người dân địa phương. Thầy Thuận hy vọng rằng, thông qua những tác phẩm của mình, có thể góp phần gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa dân gian, cũng như truyền cảm hứng về sự sáng tạo và bảo tồn di sản văn hóa của dân tộc cho thế hệ trẻ hôm nay.
Với nỗ lực hồi sinh những nghề cổ truyền thống và gìn giữ giá trị văn hóa dân gian, thầy Nguyễn Quang Thuận đã trở thành một biểu tượng của sự sáng tạo và tâm huyết trong việc bảo tồn di sản văn hóa. Thông qua những tác phẩm khảm sành, sứ độc đáo của mình, thầy Thuận đã và đang góp phần quảng bá giá trị văn hóa Việt Nam đến với công chúng, cũng như khơi dậy niềm tự hào về văn hóa truyền thống trong lòng người dân.
