Trong bối cảnh nền kinh tế ngày càng đòi hỏi sự chuyên nghiệp cao, xu hướng “làm đúng luật” không chỉ là yêu cầu bắt buộc mà còn là cơ hội để các doanh nghiệp nhỏ phát triển một cách bài bản, minh bạch và bền vững. Mục tiêu xây dựng một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và chuyên nghiệp là định hướng xuyên suốt trong quá trình hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
Tuy nhiên, khi các chính sách quản lý mới bắt đầu có hiệu lực, hàng trăm nghìn doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ đang phải đối mặt với những thách thức lớn. Những thách thức này không chỉ đến từ chi phí tuân thủ, năng lực vận hành mà còn từ tâm lý lo ngại bị kiểm tra, thanh tra. Các chuyên gia nhận định rằng việc “làm đúng luật” với doanh nghiệp nhỏ không hề đơn giản. Nguyên nhân là do các quy định tưởng chừng bình thường với doanh nghiệp lớn lại có thể trở thành gánh nặng với các đơn vị siêu nhỏ.
Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Quốc hội, cho rằng chi phí cho hóa đơn điện tử, phần mềm kế toán, kế toán viên, nộp thuế đầy đủ… có thể chiếm phần lớn trong doanh thu hoặc lợi nhuận vốn đã eo hẹp của các doanh nghiệp nhỏ. Hơn nữa, mức độ hiểu biết và năng lực vận hành của các hộ kinh doanh còn hạn chế, khiến họ e ngại và lo lắng khi phải tuân thủ các quy định mới. Điều này đòi hỏi các chính sách cần được thiết kế linh hoạt, lộ trình hợp lý và hệ thống hỗ trợ đủ mạnh để giúp doanh nghiệp nhỏ có thể thích ứng và phát triển.
Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cũng nhận định rằng các chính sách hiện hành đang có xu hướng ngày càng chặt chẽ hơn, đặc biệt trong các lĩnh vực như thuế, an toàn thực phẩm, phòng cháy chữa cháy… Tuy nhiên, với doanh nghiệp nhỏ, đặc biệt là hộ kinh doanh cá thể, việc tuân thủ các quy định này đặt ra áp lực rất lớn về chi phí, thời gian và năng lực thực hiện. Do đó, cần có những giải pháp hỗ trợ cụ thể để giúp doanh nghiệp nhỏ có thể tuân thủ pháp luật một cách hiệu quả.
Mặc dù vậy, các chuyên gia vẫn cho rằng “làm đúng luật” là xu hướng không thể đảo ngược. Chuyển từ hộ kinh doanh sang doanh nghiệp giúp hợp pháp hóa, mở ra cơ hội vay vốn, mở rộng quy mô và tăng độ tin cậy với đối tác. Để biến nỗi lo thành cơ hội, các chính sách cần được điều chỉnh theo hướng tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp nhỏ, như đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm thiểu chi phí tuân thủ.
Cụ thể, ông Phan Đức Hiếu đề xuất cần thiết kế chính sách pháp luật có tính phân loại, phù hợp với quy mô doanh nghiệp. Trong đó, các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ nên được hưởng cơ chế giảm yêu cầu về hồ sơ, điều kiện hoặc các bước thủ tục hành chính phù hợp năng lực thực hiện. Ông Đậu Anh Tuấn cũng cho rằng việc thực hiện chính sách cần kết hợp cả “lực đẩy” (bắt buộc phải làm) và “lực kéo” (hỗ trợ để muốn làm) như miễn phí phần mềm kế toán, hóa đơn điện tử; cung cấp các khóa đào tạo ngắn ngày; và tư vấn kịp thời từ cơ quan chức năng.
Cuối cùng, TS Nguyễn Quốc Việt, chuyên gia chính sách công Trường đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội), cũng nhấn mạnh rằng Nhà nước cần tiến xa hơn trong việc minh bạch hóa môi trường kinh doanh, loại bỏ các yếu tố “xin-cho”, giảm chi phí ngầm và quan trọng nhất là bảo đảm sự thống nhất giữa quy định trên giấy và thực thi thực tế. Điều này sẽ giúp tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp nhỏ phát triển bền vững trong một môi trường kinh doanh lành mạnh và công bằng.
Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, trong việc cải thiện môi trường kinh doanh và phát triển bền vững. Thông qua các hoạt động tư vấn chính sách, hỗ trợ đào tạo và nâng cao năng lực cạnh tranh, VCCI đang tích cực góp phần xây dựng một nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa một cách hiệu quả.
