Bệnh viện Nhi đồng 2, tọa lạc tại Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh, là một trong những cơ sở y tế nổi tiếng và lâu đời nhất của Việt Nam. Với lịch sử hình thành từ cuối thế kỷ 19, bệnh viện này đã gắn bó mật thiết với sự phát triển của nền y học Việt Nam. Công trình kiến trúc độc đáo của bệnh viện không chỉ phản ánh sự giao thoa văn hóa mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng.
Công trình này được xây dựng ban đầu bởi người Pháp vào cuối thế kỷ 19, với tên gọi Bệnh viện Quân sự (Hôpital Militaire). Ban đầu, bệnh viện nằm tại ngã tư đường Nationale (nay là Hai Bà Trưng) và đại lộ Norodom (Lê Duẩn), sau đó được di chuyển về số 14 rue Lagrandière, nay là đường Lý Tự Trọng. Năm 1876, bệnh viện được xây dựng lại theo mô hình kiến trúc đặc trưng của bệnh viện quân y ở các nước thuộc địa của Pháp, với các tòa nhà cổ kính giữa khu vườn rộng lớn, nhiều cây xanh. Sự kết hợp giữa kiến trúc và thiên nhiên này không chỉ mang lại một môi trường điều trị hiện đại mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát dịch bệnh.
Chức năng chính của bệnh viện khi ấy là phục vụ lực lượng thủy quân lục chiến, nhưng ngay từ đầu, nơi này đã điều trị cho cả công chức thuộc địa, binh sĩ Pháp và Việt. Bệnh viện được điều hành bởi các bác sĩ quân đội Pháp, với sự hỗ trợ điều dưỡng của các nữ tu dòng Saint – Paul de Chartres. Sự kết hợp giữa đội ngũ y bác sĩ quân đội và các nữ tu đã mang lại một môi trường chăm sóc sức khỏe chuyên nghiệp và nhân đạo.
Một trong những sự kiện quan trọng nhất trong lịch sử của bệnh viện là việc nhà bác học Albert Calmette lập phòng xét nghiệm, nghiên cứu các bệnh truyền nhiễm, sản xuất vaccine, đặt nền móng xây dựng Viện Pasteur đầu tiên ngoài nước Pháp vào năm 1891. Sự kiện này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong việc nghiên cứu và điều trị các bệnh truyền nhiễm tại Việt Nam.
Từ năm 1905, bệnh viện mở cửa chữa trị cho mọi thành phần, quân sự cũng như dân sự, kể cả dân bản xứ, dưới sự điều hành của bác sĩ Charles Grall. Năm 1925, bệnh viện được đổi tên thành Bệnh viện Grall để vinh danh vị bác sĩ có đóng góp lớn trong phát triển y học Đông Dương. Sự đổi tên này thể hiện sự trân trọng và ghi nhận của cộng đồng đối với những đóng góp của bác sĩ Grall.
Sau khi Việt Nam giành được độc lập, bệnh viện tiếp tục hoạt động và đổi tên thành Bệnh viện Nhi đồng 2 vào năm 1978. Đây là một trong những cơ sở tuyến cuối về nhi khoa của thành phố Hồ Chí Minh và khu vực phía Nam. Bệnh viện đã tiếp tục khẳng định vai trò của mình trong việc cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho trẻ em.
Bệnh viện đã trải qua nhiều lần sửa chữa, cải tạo bên trong nhưng vẫn giữ được đường nét kiến trúc ban đầu mang đậm dấu ấn Pháp. Cấu trúc các tòa nhà trong khuôn viên với mái ngói đỏ, hành lang rộng chạy quanh, cùng với các khung kết cấu bằng sườn sắt tiền chế và nền bằng đá đặc trưng của phong cách Đông Dương cuối thế kỷ 19. Những đặc điểm kiến trúc này đã tạo nên một bức tranh độc đáo về một cơ sở y tế lịch sử.
Một điểm nổi bật của bệnh viện là hàng me cổ thụ với gần 100 cây trong khuôn viên, mỗi cây cách nhau 3 mét, cành lá xum xuê rợp bóng mát. Cây xanh quanh năm được cắt tỉa gọn gàng để tránh ngã đổ. Không gian xanh mát và yên bình này đã tạo nên một môi trường điều trị lý tưởng cho bệnh nhân.
Bên cạnh đó, nhà nguyện được xây dựng trong giai đoạn bệnh viện còn mang tên Hôpital Grall, phục vụ nhu cầu tâm linh của nhân viên y tế và bệnh nhân thời Pháp thuộc. Tượng Lòng thương xót Chúa và tượng Đức Mẹ được đặt trước cổng nhà nguyện, tạo nên một không gian yên bình cho người nhà bệnh nhi. Nhà nguyện đã trở thành một biểu tượng của sự kết nối giữa cộng đồng và đức tin.
Bệnh viện Nhi đồng 2 không chỉ là một cơ sở y tế uy tín mà còn là một di tích kiến trúc nghệ thuật cấp thành phố, được công nhận vào năm 2016. Với đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm, bệnh viện đã đạt nhiều thành tựu trong ghép tạng trẻ em, phẫu thuật các bệnh lý thần kinh, chấn thương sọ não… và tiếp tục là trung tâm đào tạo thực hành cho các trường đại học y khoa, cũng như có nhiều chương trình hợp tác quốc tế. Sự phát triển không ngừng của bệnh viện đã thể hiện cam kết của đội ngũ y bác sĩ trong việc cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tốt nhất cho cộng đồng.
